Қазақстан үшін Дуальді білім беру –маман даярлаудағы кәсіптік білім берудің практикалық және теориялық компоненттерін ұштастыратын жаңа оқыту түрі. Бұл не? Біз егжей-тегжейлі айтып береміз.
Қазақстанда дуальді оқыту дегеніміз не?
Дуальді білім беру –бұл соңғы уақытта Қазақстанда танымал болған тақырып. Бұл өзекті мәселе кәсіби білім берудің, жоғары оқу орындарының дағдарысымен байланысты.
Қазақстандық мамандарды даярлау жүйесіндегі дағдарыстық жағдай посткеңестік кеңістіктегі бірегей емес. Бұл екі маңызды себептерге байланысты:
- Ұзақ уақыт бойы техникалық және гуманитарлық бағыттағы білім беру мекемелері мемлекет тарапынан анықталған оқыту стандарттарына ғана басшылық етті. Сонымен қатар болашақ жұмыс берушіге қандай маман күткені туралы сұраған емес.
- Кәсіпорындар жекеше болуына сәйкес, «жоғары оқу орны (колледж) - өндіріс» қарым-қатынасы бұзылды.
Дегенмен, экономика, мектеп, медицина, әлеуметтік жобалар, технологиялар тез дамып келеді және өндірістің алғашқы күндерінен бастап оларды іске асыратын міндеттері мен технологиялары туралы нақты түсініктерге ие дайын мамандарды талап етеді.
Өкінішке орай, оқу орталықтары таза теориялық дайындыққа көп уақыт жұмсайды, ал тәжірибе оқу жоспарының 10% -ын алады. Нәтижесінде колледж бітірушілері, техникалық мектептер мен жоғары оқу орындары өндірісте өздерін дәрменсіз сезінеді. Жұмыс берушінің, өз кезегінде, практикалық дағдыларды үйретіп қалыптастыру үшін ресурстарымен уақыты жоқ.
Бұл мәселені шешу жолы –Дуальді білім беру болып табылады. Дуальді білім берудің не екенін білейік? Ол қандай мақсаттар мен міндеттерге ұмтылады?
Дуальді білім беру –маман даярлаудағы кәсіптік білім берудің практикалық және теориялық компоненттерін ұштастырады.
Бұл жүйе бір мезгілде екі бағытты - теориялық және практикалық дайындықты қамтиды. Оқу уақытының 1/3, ол колледжде базалық білімді алады, ал 2/3 - өндірістік дағдыларды меңгереді және өндіріс-кәсіптік кәсіпорында іс жүзінде маңызды білім алады.
Ең басты мақсат - өндірістегі негізгі дағдыларды қалыптастырған, техникалық және бейімдік білім беру жүйесіндегі (ТжКББ) қазақстандық моделін жасаудың және білікті түлек даярлау болып табылады.
Жай сөзбен айтқанда, бірінші күні жұмысқа қосылып, оны жоғары кәсіби деңгейде орындауға дайын маман дайындау. Сонымен қатар, дуальдық білім қазақстандық жұмыс берушілерден белгілі бір дағдылары мен білімі бар мамандарға тапсырыс беруді көздейді.
Қазақстандағы дуальді білім беру дегеніміз не?
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін келесі міндеттерді орындау қажет:
- Дуальді білім берудің озық тәжірибесін зерттеу;
- Дуальді білім беруге экспериментальді аудандарды;
- Қазақстанның әртүрлі облыстарында, сондай-ақ экономика салаларында дуальді білім беру жүйесінде оқытудың ерекшеліктерін анықтау.
Қазақстанда дуальді білім беру қалай дамып келеді? Біздің елімізде бұл оқыту түрі 2012 жылы енгізіле бастады. Бұл бағытта бірқатар жетістіктер бар:
- нормативтік актілерде «дуальді оқыту» түсінігі бекітілді. Ең алдымен бұл Еңбек кодексіне қатысты;
- заңнамалық деңгейде техникалық мектептер мен колледждердегі білім беру жүйесіндегі теория мен практиканың балансы бекітілді. Уақыт сағаты сол сияқты таратылады - 40% -дан 60% -ға дейін;
- техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарында мұндай бағдарламаларды жүзеге асыру ережелері;
- осы жүйеде оқытылатын адамға, қызмет тәжірибесі есептеледі;
- Кәсіпкерлермен келісімдер жасалды, бұл мамандарды даярлау үшін өндірістік базаны қамтамасыз етеді.
Қазақстанда дуальді білім беруді енгізудің ең перспективалы бағыттары - техникалық, технологиялық және ауылшаруашылық бейінді оқу орындары.
Бүгінде колледжде дуальдік оқыту өте табысты жүзеге асырылуда, өйткені осы типтегі білім беру құрылымдары алдымен өндіріске бағдарланған орта деңгейлі маман даярлауды көздейді.
Қазіргі уақытта осы бағдарламаға 348 колледж қатысады. Олар 1700-ден астам кәсіпорынмен ынтымақтасады. Дайындық 20 мыңнан астам студенттен тұрады.
Жұмыс берушілер осындай колледждерге оқуға түсетіндермен келісім жасасады. Осыған байланысты студент оқуын аяқтағаннан кейін белгілі бір кәсіпорында жұмыс істейтін болады және өндірістік менеджер жаңа білікті қызметкер командаға қосылатынын біледі.
Мемлекетаралық (неміс-қазақ) бағдарламалардың арқасында Шығыс Қазақстан облысында, Ақмола және Қостанай облыстарында, Қарағанды облысында мұндай оқыту орталықтары құрылды.